تورنتو – د. خ. اونق – چنانچه از نویسندگان ترکمن در دوره شوروی و چه در ایّام استقلال یادی شود، مختومویچ رحیم اسنف (حسن اف) از جمله برجسته ترین نویسندگان و شخصیت های فرهنگی، اجتماعی و سیاسی زمانه خود بوده است. وی از توٚرکمنان یوموت، از غرب تورکمنستان (یومودستان) می باشد. کهنه سربازی از دوران جنگ جهانی دوّم (جنگ میهنی سالهای 1941-1945)، است. یکی از اعضای اتحادیه نویسندگان روسیه، عضو هیئت تحریریه روزنامه «ادبی روسیه» بوده است.
نویسنده خلق تورکمنستان مختومویچ اسنف مقیم عشق آباد و در یک خانواده پر مشغله تورکمن که در شمار سربازان قدیمی بازمانده از دوران جنگ جهانی دوم و جانباز محسوب می شده است، می باشد. وی پس از اتمام دوره سربازی وارد دانشگاه دولتی توٚرکمنستان شد. پس از فارغ التحصیلی از دانشگاه دولتی، دوره نامزدی علوم را نیز باتمام رسانید. پس از طی این درجه علمی وی سردبیر رادیو جمهوری تورکمنستان شوروی سوسیالیستی عشق آباد، خبرنگار /کرریسپندت/ در دفتر اطلاعات شوروی (АПН – Агентство Политических Новостей)، به عنوان خبرنگار روزنامه «پراودا» و وزیر فرهنگ ج. ش. س. ترکمنستان و به عنوان دبیر اوّل اتحادیه نویسندگان (СП СССР/союз писателей СССР/) شوروی کار و فعالیت داشته است، هم این طور رئیس انجمن دوستی و روابط فرهنگی با کشورهای خارجی ترکمنستان، رئیس کمیته صلح انتخاب شده است. همچنین وی در سال 1990 به عنوان محقق ارشد در انستیتو پژوهشی تاریخ آکادمی علوم ترکمنستان (АН ТССР) کار می کرده است.
نویسنده خلق توٚرکمنستان که قبلا در ایام فعالیّت به عنوان خبرنگار در روزنامه «پراودا» در ترکمنستان جمهوری شوروی سوسیالیستی بود، پس از احراز ریاست اتحادیّه نویسندگان ترکمنستان، وی با این رتبه در سال 1976 در ارتباط با انتقال خود به فعالیّت دیگری اعلام آمادگی کرده است.
در 20/م ماه مه همان سال، او به عنوان معاون وزارت علوم و آموزش و پرورش، رئیس بخش علمی مؤسسات آموزش عالی و ثانویه از جانب حزب کمونیست ترکمنستان منصوب می گردد.
او در کمیته مرکزی بیش از 8 ماه کار می کند و سپس به عنوان معاون وزیر فرهنگ ارتقاء داده می شود. در همان ایّام شروع به کار وی بر روی مجموعه سه گانه
[1] «بایرام خان /Bayramhan/» («تاج گذار سرگردان»)
[2] به نگارش می پردازد. رحیم اسنف به طور داوطلبانه به خواست خود از معاونت وزارت استعفا می دهد. پس از آن پست ریاست انجمن دوستی ترکمن را دریافت نموده است. نویسنده خلق توٚرکمنستان صاحب کتاب های متعددی در مورد ترکمن های دنیا است.
او در عشق آباد زندگی می کرده است. از آن روست که وی به عنوان شهروند دوگانه روسیه و ترکمنستان آثار خود را عمدتا به زبان روسی می نوشته است.
رحیم اسنف در اوایل دهه 90 به رهبری شاخه ترکمن جنبش اتحادیه های اصلاحات دموکراتیک «گلاسنوست» (یاکوولوا-شواردنادزه، 1991-1992)
[3] پیوست، وی یکی از اولین روشنفکرانی بود که پرچم اصلاحات دموکراتیک را به عنوان زنگ اطلاع رسانی در میان روشنفکران ترکمن به اهتزاز و به صدا درآورد و با سخنرانی منتقدانه خود در هفته نامه «گلاسنوست» خون تازه ای در رگ های کم خون روشنفکران توٚرکمن در عرصه مطبوعات متحدین در ترکمنستان دمید.
پس از آن، به طور فعال با ایستگاه رادیویی آمریکا «آزادی /Azatlyk/» همکاری داشته است. نویسنده روشنفکران ترکمن رحیم اسنف تز دکترای خود را در موضوع «مخالفت با روحانیون» در ترکمنستان در سال های (1917-1935) نوشت و آن اثر نسخه ای از روزنامه نگاری برجسته است که به عنوان تز دکترا توسط انجمن «یادبود» در مسکو منتشر می شود، و آن انعکاس خاصی در دوره خود داشته است. این اثر در همان محل در مسکو به تعداد 1000 تیراژ منتشر می شود. و امّا در مورد مجموعه سه گانه بایرام خان با عنوان «تاج گذار سرگردان» چنین است که؛ در تاریخ، اقوام ترکمن در قرن شانزدهم حکومت سلطنت دهلی را در هندوستان به عهده داشته، نوشته شده است (که قبلا قطعاتی از آن در مطبوعات ترکمنستان به عنوان سلسله مطالب این کتاب منتشر شده است.).
وی در سال 1997 در رسانه های گروهی ترکمنستان رئيس جمهور را مورد انتقاد قرار داد. وی در اوایل سال 2004 در رادیو و تلویزیون با معرفی و انتقاد از مقامات رژیم ترکمنستان، با صدور ویزا از جانب روسیه، ترکمنستان را ترک نمود. در همان سال، پس از بازگشت از مسکو به عشق آباد با 4 نسخه از اصل کتاب های «تاجگذار سرگردان» که در چمدان شخصی خود حمل می کرد، از جانب نیروهای ویژه امنیت ترکمنستان بازداشت گردید. در چنین وضعیتی او را به اتهام تحریک و نفرت پراکنی از مذهب ملی و عملکرد وی را به عنوان مقالات «قاچاق /Контрабанда/ محسوب و تعداد 800 نسخه از کتاب های وی از جانب سازمان اطلاعات ترکمنستان ضبط گردید.
سپس تحت فشار آمریکا و سفارت روسیه در ترکمنستان، او از بازداشت خانگی آزاد می گردد. با این حال رحیم اسنف مصاحبه های خود را در انتقاد از دولت در مطبوعات ترکمنستان و در سایر رسانه های گروهی غربی ادامه داد. با توجه به موارد ذکر شده اسنف ای. کارپریلف به حکم «قاچاق»، طبق قانون ترکمنستان 5 سال از آزادی مشروط محکوم می گردند و طبق دستورالعمل مقامات ترکمنستان منزل وی تحت نظر و از بین برده می شود.
* عنوان ها، مدال ها و جوایز:
در آوریل سال 2006 به دلیل مخالفت با مقامات ترکمنستان و با حمایت از جانب سفارت آمریکا در عشق آباد، به نیویورک دعوت گردید. طی مراسمی رسمیت یافته، جایزه معتبر «آزادی قلم» باشگاه نویسندگان آزاد ایالات متحده آمریکا به وی اهدا گردید.
بنابر این، در مسابقه بین المللی «ادبی روسیه» – جایزه ادبی نویسندگان جهان در روسی نویسی به وی اهداء گردید. همچنین در رقابتی تحت عنوان «شاهکار جاودانه است» به مناسبت 55/ مین سالگرد پیروزی بزرگ، موفق به احراز جایزه گردید. در این رقابت از جمله برندگان جایزه ویاچسلاو دیوگتوف /Вячеслав Дёгтев/ از وارونژ و رحیم اسنف از عشق آباد موفق به دریافت جایزه «اتومبیل های ما» گردیدند.
کتابشناسی آثار رحیم اسنف (ببلیوگرافی):
- کتاب «صاحب سرزمین (1992)؛
- اشک توران (کار مشترک با آ. ف. شالاشیوف، 1970)؛
- در امتداد جستجو از طریق زمان (1971)؛
- حیات در صحرا (1974)؛
- قراولان زندگی می کنند. سفرهای دور و نزدیک در این این کتاب (1974)؛
- ارواح بیابان پیش از طلوع آفتاب (1976)؛
- فروپاشی «توران بزرگ» (1983)؛
- سایه «سلطنت زرد» (1983)؛
- جاده مهربانی. کتاب نسل من (1984)؛
- بهار شمال آمده است (1987)؛
- آیا در دنیا موجودیّت دارید (1987)؛
- لژیون محکوم (1988)؛
- شاهکار اکو (1992)؛
- تاج گذار سرگردان (2000)؛
- – بازگشت (2008)؛
- – پادشاه سرخ (2008);
عنوان آثار نویسنده بزرگ تورکمن اسنف رحیم مختومویچ به زبان روسی ذیلا به این ترتیب است: