محدوده ی تحت حاکمیت سلطان جلالدین ملکشاه سلجوقی بسیار وسیع بود. می گویند که این محدوده از دریای مدیترانه تا کشور چین را شامل می شده وبدین جهت به عنوان بزرگترین امپراطوری دوره ی اسلامی شناخته شده است. ولی جشن فرارسیدن فصل بهار وآغاز تغییر و تحول نشاط انگیز در طبیعت نیمکره شمالی کره زمین که مسبب اصلی پیدایش عید و شادی بوده، درمیان اقوام وملیت های مختلف این محدوده درطول حدود دوماه در زمانهای مختلف صورت می گرفته ، واین مسأله برای مأموران جمع آوری مالیات برمحصول مشکل آفریده و مانع پیشبرد امور می شده است.
سلطان جلالدین ملکشاه سلجوقی برای برطرف کردن مشکل جمع آوری مالیات برمحصول تدبیری اندیشیده، طی فرمانی 9 نفر از دانشمندان علم نجوم( آسترونومی) را که عمر خیام جوانترین آنها بود، مأمور تعیین اولین روز آغاز فصل بهار می نماید.
منجمان اینکار را با تنظیم تقویم براساس محاسبه گردش زمین بر دورخورشید (شمس) امکانپذیر یافتند ولحظه ی برابر شدن طول شب و روز درپایان زمستان را بطور قراردادی زمان تحویل سال ( آغاز سال جدید) گرفتند وتقویم تنظیم شده را بنام سلطان (ویا شاه) تقویم جلالی نامیدند. بنا به تصمیم شاه اولین روز سال هجری شمسی را “نوروز” ، وجشن فرارسیدن فصل بهار هم “عید نوروز” نام گرفت. شاه فرمان صادر کرد که اهالی سرزمین های تحت فرمان او فقط جشن سال نو برگزار کنند. بدین ترتیب، تقویم هجری شمسی جلالی، از آن مسلمانان غیر عرب بویژه قوم ها وملیت های ترک زبان وفارس زبان، و تقویم هجری قمری مخصوص عرب ها و روحانیون مسلمان غیرعرب گشت.
دنگیز یاکالی
