Türkmen medenı we syýasy ojak

 مقدمه:

مبارزات آزاديخواهانه ى ترکمنهای ایران، با پایان یافتن اشغال نظامی سرزمین شان (ترکمنصحرای ایران) از جانب ارتش روسیه ی تزاری دراوائل 1918 (1296شمسی)، وارد مرحله جدیدی می شود. آزادیخواهان ترکمن، که تعدادی از روحانیون فعال دردستگاه قضائی سنتی خلق ترکمن ومورد احترام مردم نیز در ترکیب آنها بوده با همکاری فعال معتمدین وریش سفیدان طوایف، اولین کنگره ی ملی را برگزار نمودند، که منجر به ایجاد دستگاه اداری محلی، ومدارس ترکمنی طبق ماده ی انجمن ایالتی- ولایتی قانون اساسی انقلاب مشروطه (1285 ش/ 1906م) شد، وحکومت مرکزی ایران درتهران پذیرفت به مقامات تشکیلات اداری محلی ونیروهای انتظامی مسلح آن مستمری به پردازد. دراسفند 1299 (1921م.) رضاخان میر پنج، دولت قانونی مشروطه خواه را باکودتای نظامی ساقط ورژیم دیکتاتوری ضد مشروطیت را برایران تحمیل کرد. رژیم دیکتاتور پهلوی که آزادی، دموکراسی وحکومتهای محلی را مانع دیکتاتوری واعمال سياست آسيميلاسيون برای ايجاد ملت واحد مبتنی بر زبان فارسی میدانست، شروع به از بین بردن این دستاوردهای انقلاب مشروطه 1285 (1906 م.) نمود. دراوائل ماه مه 1924 (اردیبهشت 1303ش)، پس ازکشتار توطئه گرانه ی نیروهای انتظامی مسلح غرب ترکمنصحرا، که به بهانه ی آموزش نظامی وپرداخت حقوق ماهانه به مرکز ولایت استرآباد (شهر گرگان فعلی) فرا خوانده بود، به حکومت خودمختار ترکمنصحرا التیماتوم داد که سلاحهای خود را تحویل، مدارس ترکمنی ودوایر خودمختاری را تعطیل ومالیات چندساله را پرداخت نمایند. گردانندگان حکومت محلی ترکمنصحرا بدنبال دریافت التیماتوم رضاخان وکسب خبر از اعزام سه لشگر برای اجرای حکم غیرقانونی او، مبادرت به برگزاری کنگره ی ملی در ” اُمچالی” بتاریخ 30 اردیبهشت 1303 (برابربا 20 ماه مه 1924) نمودند. کنگره تصمیم به مقاومت گرفت وبا اعلام جمهوریت، رئیس جمهور ومشاورانش را نیز انتخاب کرد. ترکمنها درانقلاب بهمن 1357 (1979م) با شعار” ا ُکو گرئگ خاط گرئگ، تورکمنچه مکتب گرئگ، الدئن گیدئن یرلری هم حق لاری، قایتاریپ آلماق گرئگ.” (تحصل درمدرسه ی ترکمنی وبازپس گرفتن حقوق واراضی از دست رفته را میخواهیم) شرکت نمودند. فعالین ترکمن برای پیگیری متحدانه وسازمانیافته خواسته های فوق، تشکلیابی افقی نیروها را مناسب دیده ایجاد کانون فرهنگی وسیاسی را مطرح کردند. این طرح بعلت همخوانی با وضعیت موجود با استقبال بی نظیری مواجه شد، ودر فاصله ی زمانی کوتاهی با شرکت گسترده ی مردم واحدهای کانون درهمه ی شهرها ونیز دربسیاری ازروستاهای ترکمنصحرا تشکیل و دفاترآن افتتاح گردیدند. این موفقیت، تشکلیابی زحمتکشان شهرها و روستاها را تسریع نموده موجب شکلگیری ارگانی برای هماهنگی شد، که دراولین جلسه ی هماهنگی (اواخراسفند1357) “ستاد مرکزی شوراهای ترکمنصحرا ” نامیده شد. استقبال گسترده وفعال توده های مردم از این دستاوردها موجب پدید آمدن حاکمیت دوگانه (خودمختاری غیررسمی) درمنطقه گردید که یکسال دوام آورد، وبا عنوان “دوره ی کانون وستاد” درتاریخ مبارزات حق طلبانه ی ترکمنها ونیز درتاریخ مبارزات آزادیخواهانه ی ایرانی ها ثبت گردید. این دوره ی تاریخی نیز همانند دوره ی خودمختاری سالهای 1918 تا 1925 م، با جنگ تحمیلی وخونریزی پایان یافت. رژیم جمهوری اسلامی برخاسته ازانقلاب بهمن1357 (1979م.) نیز همانند رژیم دیکتاتوری سرنگون شده ی پهلوی، سیاست اعمال تبعیض قومی وپایمال نمودن حقوق ملی غیرفارسها را ادامه داد. بدینجهت، اگر رژیم پهلوی آزادیها ودیگر ارزشهای بدست آمده از انقلاب مشروطیت (انقلاب قانون اساسی 1906م.) را ازمردم گرفت، رژیم جمهوری اسلامی ایران ضمن گرفتن آزادیها دموکراتیک بدست آمده با انقلاب بهمن 1357 ، تبعیض مذهبی براقلیتهای ملی سنی ودیگر اقلیتهای مذهبی، ونیز تبعیض بر زنان را هم اعمال نمود. درنتیجه با انقلاب 1357 بجای دیکتاتوری پادشاهی، دیکتاتوری ولایت فقیهی برایران مسلط شد، و تجربه گردید، درایران کثیرالمله که بلوچ، ترکمن، فارس، ترک آزربایجان، عرب، کرد ولـر عناصر عمده ی ترکیب ملیتی آنرا تشکیل میدهد بدون شرکت برابر با حقوق مساوی آنها دریک ساختار حکومتی فدراتیو ودموکراتيک، حاکمیت سیاسی نمی تواند منتخب آزادانه ی همه ی شهروندان باشد، وتسلط رژیم دیکتاتوری برایران نیز اجتناب ناپذیر می شود. پرنسیبهای عمومی واهداف 1- کانون فرهنگی وسیاسی خلق ترکمن که دراین سند ازآن باعنوان کانون یاد خواهد شد، تشکل مستقل مدنی ترکمنهای ایران براساس مفاد منشور جهانی حقوق بشر است در راه از میان بردن انواع تبعیض وستم ملی. وبدین جهت به روشهای مدنی و مسالمت آمیز مبارزه تأکید دارد. 2- کانون براین باوراست که درکشورهای چند زبانه و کثیرالمله ای همانند ایران، رفع تبعیض اتنیکی(قومی) وبرابری حقوق برمبنای منشورجهانی حقوق بشر، وقتی می تواند عملی شود که کشور با سيستم فدراتیو ودموکراتيک اداره شود. 3- کانون به سکولاریزم ، به جدائی دین وایدئولوژی از دولت اعتقاد دارد و در راه ترویج آن مبارزه میکند.

4-کانون مدافع حقوق بشر، دوستی ملل وزندگی صلح آمیز بوده، برعلیه خشونت، نژادپرستی ومظاهر متعدد آن مبارزه میکند. 5- کانون به برابری حقوق زن و مرد، برابری مذاهب، وگروه های اتنیکی و زبانی اعتقاد داشته، و در راه تحقق آن میکوشد. 6-کانون با اعتقاد به رابطه ی تنگاتنگ سرنوشت خلق ترکمن با سرنوشت سایر خلقهای ایران، میکوشد بین تشکلهای منطقه ای با تشکلهای سراسری که درراه آزادی، دموکراسی وحقوق بشر مبارزه میکنند همکاری وهمسوئی بر قرار شود. 7- کانون از مبارزه در راه صلح، پیشرفت و استقرار نظمی عادلانه در روابط بین الملل، ایجاد جهانی عاری از سلاح های هسته ای و شیمیایی وحفظ محیط زیست پشتیبانی می نماید. 8- کانون خواهان آزادی زندانیان سیاسی بوده ونیزازهمه ی کسانی که بخاطر دفاع از آزادی، دموکراسی وحقوق بشر تحت تعقیب قرار گرفته ودچار مصائب و مشکلات گردیده اند، حمایت میکند. 9- جمع آوری وانتشار آثارفرهنگی وهنری، اشاعه ی خط و کتابت زبان ترکمنی، حفظ میراثهای فرهنگی و ادبی، اشاعه ی آداب وسنن مدنی وهمچنین مبارزه برعلیه تلاشهای ارتجاعی درراه تقویت خصومت در بین گروه های اتنیکی درایران و منطقه را، کانون از اهداف اساسی خود محسوب میکند. 10- کانون درجهت معرفی هنر وادبیات خلق ترکمن درمیان سایر ملیتها ونیز گردآوری، ترجمه واشاعه ی آثار ادبی- هنری و تجربه ی مبارزاتی سایرملل ایران وجهان درمیان خلق ترکمن بمنظورغنا بخشیدن به گنجینه ی دانش وفرهنگ خلقمان میکوشد. 11- کانون درراه افشای ابعاد متعدد تبعیض وستم ملی نسبت به خلقمان، درسطح کشور وجهان بمنظور جلب همبستگی وحمایت دیگران ومجامع بین المللی طرفدار حقوق بشر تلاش می ورزد. 12- کانون در راه محو آثار شوم استعمار در رابطه با ایجاد ” ازخود بیگانگی” وبی تفاوتی نسبت به توطئه هائی که به قصد نابودی زبان وارزشهای فرهنگی صورت گرفته و می گیرد، پیگیرانه تلاش خواهد کرد. 13- یکی از اهداف مورد توجه کانون تقویت روحیه ی همبستگی، تفاهم وهمکاری درمیان ترکمنها ودیگر هموطنان از طریق بزرگداشت مشاهیر فرهنگی وهنری وفعال شدن درراه برگزاری اجلاس (بحث و گفتگو) به مناسبتهای مختلف است. 14- تلاش در راه ترتیب دادن اکسیونها ومراسم های مشترک به مناسبت روزهای جهانی همانند روز جهانی حقوق بشر، روز زبان مادری و روز جهانی زن وغیره.% شـورای همآهنگی کانون فرهنگی و سیاسی خلق ترکمن